اثر شدت تخریب جنگل بر پویایی فعالیت‌های میکروبی و بیوشیمی خاک در بخش جلگه‌ای نوشهر

با توجه به تخریب بخش‌های وسیعی از جنگل‌های جلگه‌ای شمال ایران و کاهش تراکم درختان، فرض بر آن است که عوامل کنترل‌کنندة چرخة عناصر غذایی و پویایی رویشگاه‌ها نیز تغییرات معنی‌داری را نمایش دهند. بر همین اساس، پژوهش حاضر با هدف بررسی اثر شدت‌های مختلف تخریب جنگل و تغییر تراکم درختان بر پویایی فعالیت‌های میکروبی و فرایندهای بیوشیمی خاک انجام گرفت. پس از جنگل‌گردشی، سه محدودة جنگلی با شدت‌های تخریب زیاد (جنگل تخریب‌یافته، هشت درخت در هکتار)، متوسط (جنگل دست‌خورده، 185 درخت در هکتار) و کم (جنگل حفاظت‌شده، 321 درخت در هکتار)  با غالبیت درختان ممرز و انجیلی در بخش جلگه‌ای شهرستان نوشهر انتخاب شد. در مجموع 15 نمونه خاک از هر محدودة جنگلی به آزمایشگاه انتقال داده شد و مشخصه‌های فیزیکوشیمیایی، فعالیت‌های میکروبی (تنفس پایه، برانگیخته و زیتوده‌های میکروبی کربن، نیتروژن و فسفر) و فرایندهای بیوشیمی (نرخ‌های خالص آمونیاکی شدن، نیتراتی شدن و معدنی شدن نیتروژن) خاک اندازه‌گیری شد. نتایج حاکی از آن است که در رویشگاه جنگلی حفاظت‌شده (تخریب کم)، فعالیت‌های میکروبی، نرخ خالص آمونیاکی شدن (هر دو فصل تابستان و پاییز) و معدنی شدن نیتروژن (در فصل تابستان) بیشتر است. این موارد با مقادیر بیشتر مشخصه‌های رس، رطوبت، حاصلخیزی خاک تحت این رویشگاه جنگلی ارتباط دارد. درحالی ‌که رویشگاه‌های جنگلی دخالت‌شده (شدت‌های تخریب متوسط و زیاد) به‌طور کلی فعالیت‌های میکروبی کمتر و فرایند معدنی شدن کندتری دارند. نتایج مطالعة حاضر بیانگر آن است که تخریب رویشگاه‌های جنگلی تأثیرات منفی بر بسیاری از شاخص‌های میکروبی و فعالیت‌های بیوشیمی مرتبط با چرخه‌های عناصر غذایی خاک دارد.